Ik ben niet de enige die worstelt met vermoeidheid na kanker. Dat is een ding dat zeker is. Vermoeidheid in de overtreffende trap treft alle (ex) kankerpatiënten. En eigenlijk heeft het vrij weinig te maken met die kanker, maar met die fijne behandelingen die je ertegen krijgt. Tips om met die vermoeidheid om te gaan krijg je van je oncoloog amper. Die komt vaak niet verder dan een meelevende blik en een ‘stap voor stap’.
Jij kunt wat tegen jouw vermoeidheid na kanker doen
Vermoeidheid na kanker hoeft geen feit te zijn. Vind ik. Ga jij bij de pakken neerzitten? Ik niet. En met mij vele lotgenoten. Sinds ik open en bloot blog over mijn avonturen als (ex) kankerpatiënt hoor ik zoveel instemmende geluiden over het frustrerend trage herstel en met name de vermoeidheid na kanker. Ik kreeg er veel persoonlijke berichten over. Al mijn kennis en ervaring heb in dit artikel verwerkt. Ik hoop dat jij er wat aan hebt. Hou het in ieder geval niet bij lezen van dit stuk alleen en probeer meerdere tips (tegelijkertijd!) uit. Alleen zo doe jij actief wat aan jouw vermoeidheid na kanker.
Alle goede tips tegen vermoeidheid na kanker op een briefje
Vrijwel elke ex-kankerpatiënt moet dealen met vermoeidheid na kanker en een traag herstel. En toch lijkt het alsof elke ex-kankerpatiënt opnieuw een pad moet banen in de strijd voor herstel en vooral tegen vermoeidheid.
Waarom? – vraag ik me af (en jij waarschijnlijk ook). Dat pad is toch al door zovelen doorlopen? Waarom krijg je alle goeie tips niet gewoon op een briefje?
Jij wil vooruit!
Jij wil meer energie!
Helaes, pindakaes. Dat krijgen we niet. We kunnen een doorverwijzing naar een diëtist krijgen. Naar de fysio. En naar de psycholoog. Die laatste zegt dingen als: ‘probeer in balans te blijven’. Je krijgt een bewezen therapie. Je moet maar accepteren dat je altijd moe bent. Je moet ermee leren omgaan. Dát kun je leren van de psych.
Geld in het laatje voor al die logen en peuten.
Leuk, voor de economie, maar jij bent nog steeds moe.
Wil je dat? Echt niet! Jij wilt toch geen ‘Ja en amen’ tegen artsen zeggen die jou vertellen ‘Het komt door je chemokuren / bestralingen. Je zult het ermee moeten doen.’
Jij wil vooruit!
Jij wil meer energie!
Volg het door mij gebaande pad
Ik neem je mee in het door mij gebaande pad van de afgelopen anderhalf jaar. Het is op sommige stukken behoorlijk diep uitgesleten, omdat ik daar grote weerstand kreeg. Doorzettingsvermogen was nodig. En een stijve poot.
Geen ‘Ja en amen’, dus.
Ik accepteerde niet blindelings dat alles maar door de behandelingen kwam.
Ja, natuurlijk kwam het wel door die behandelingen. Maar de schade die door die behandelingen is aangericht, daar kon ik en kan jij (deels) wat aan doen. Met ‘Het heeft tijd nodig’ kun jij helemaal niets, want je wilt verder. Je wilt de boel versnellen. En dat kan. En dat doet ook weer wat tussen de oren.
11 tips voor meer energie bij vermoeidheid na kanker
Alsjeblieft. Hier is mijn gebaande pad. Mijn briefje met tips.
Ik geef je er wel twee waarschuwingen bij:
- ik ben absoluut geen arts (die zegt ‘Het heeft tijd nodig’ of ‘Stapje voor stapje’). Wel ben ik een ervaringsdeskundige. Ik ben gepokt en gemazeld. Door schade en schande wijs gemaakt.
- ieder mens is anders en reageert anders op mijn tips. Probeer ze uit. Probeer ook verschillende hoeveelheden. Wat voor mij werkt, hoeft voor jou niet te werken, of niet in dezelfde mate.
Hier zijn mijn 11 tips om jouw herstel en energie een boost te geven na de behandelingen tegen kanker:
1. Probeer zo goed en diep mogelijk te slapen
Het is een open deur, maar een goede, diepe slaap bevordert het herstel van je lichaam en geeft jou meer energie overdag. Hoe kun je betere slaap krijgen? Door overdag voldoende slaapbehoefte op te bouwen. In een notendop:
- ’s morgens het daglicht in,
- voldoende bewegen,
- geen cafeïne houdende dranken meer na 13.00 uur ’s middags gebruiken,
- geen chocolade meer eten na 13.00 uur ’s middags,
- géén dutjes doen overdag,
- ’s avonds niet intensief sporten,
- ’s avonds geen vette hap nemen,
- een uur voor het slapen gaan geen blue screens meer bekijken,
- gebruik eventueel magnesiumolie voor het slapengaan, of een magnesiumtablet overdag,
- drink ’s avonds kruidenthee met (verse) gember,
- slaap ’s nachts nooit meer dan 7-9 uren,
- probeer elke dag van de week dezelfde tijd op te staan en naar bed te gaan, óók in het weekend.
2. Neem bij het ontbijt een magnesium tablet in van Vitakruid*
Ik tip hier magnesiumtabletten van Vitakruid, omdat mijn oncologisch masseur enorm veel weet van supplementen en mij specifiek dit merk heeft aangeraden. Zelf nam ik drie maanden lang de tabletjes van het Kruidvat, maar die deden helemaal niets. De malaat variant is specifiek voor meer energie en verbetering van je spieren. Aangezien ik veel last heb en had van mijn spieren na de behandelingen koos ik voor de malaat. De tauraat helpt ook voor betere concentratie, als je daarmee worstelt. N.B. Een juiste magnesiumwaarde in jouw bloed kan niet goed door bloedprikken worden bepaald en deze simpele supplementen kunnen toch veel voor je doen.
Edit 27-01-2024: let goed op jouw buik(klachten). 1 op de 10 Magnesiumgebruikers kan last krijgen van maag- en/of darmen. Zelf was ik zo’n gebruiker en ik ben moeten stoppen met het slikken van Magnesium. Wel gebruik ik nog steeds de olie uit tip 3 en het dode zeezout uit tip 4.
*Deze tip is NIET gesponsord door Vitakruid.
3. Gebruik Lucovitaal magnesiumolie uit de Zechsteinbron* voor verkrampte spieren (lokaal)
Een maand of drie na mijn laatste behandeling kon ik bijna niet meer lopen van de spierpijn en de verkrampingen. Een heel goede adhoc oplossing, aangezien ik in die tijd nog geen magnesiumtabletten slikte, was de Lucovitaal magnesiumolie uit de Zechsteinbron. Ik noem deze olie specifiek, omdat dit de meest pure variant is. Goedkope magnesiumolie van bijvoorbeeld de Action is veel minder effectief. Op mijn aanraden is mijn vader, die al jaren kampte met problemen van slechte doorbloeding in de onderbenen, deze olie ook gaan gebruiken. Zijn benen zagen ’s avonds vaak blauw, en nu niet meer. Extra tip voor beter slapen: smeer wat magnesiumolie op je onderbuik en/of liezen en/of voetzolen. Daar neemt de huid de magnesium het beste op. Je slaapt als een roosje.
*Deze tip is NIET gesponsord door Lucovitaal.
4. Gebruik magnesiumzout / dode zeezout in ligbad of voetbad
Voor een compleet verkrampt lichaam en/ of pijn en/ of extreme vermoeidheid helpt een (voet) bad met magnesiumzout heel goed. Je slaapt er ook heerlijk door. Let op! Je kunt magnesiumtabletten, olie en magnesiumzout niet onbeperkt samen gebruiken. Overdosering kan optreden en een laxerend effect hebben. Raadpleeg daarom de verpakking voor de juiste dosering.
5. Laat je prikken op vitamine D3 en slik supplementen bij een waarde onder de 80
Een maand of drie na mijn laatste behandeling had ik niet alleen last van spierpijn en verkrampingen maar ook van depressie en neerslachtigheid. Een oncoloog of kankercoach maakt je dan vaak ‘wijs’ dat je in het zogenaamde zwarte gat na kanker valt.
Dat is ook zo, dat zal ik niet ontkennen, maar mijn ervaring – en die van vele andere kankerpatiënten – is dat de behandelingen je cellen zo ontzettend kapot maken, dat er in je lichaam allerlei tekorten aan vitamines en mineralen ontstaan. Verschillende vakbladen en betrouwbare bronnen van ziekenhuizen schrijven hier rapporten over. Vooral over vitamine D3. Het gaat dan over ‘tekorten die ontstaan tijdens de behandelingen’. Maar vaak wordt er toch niet naar gekeken, tijdens de behandelingen, want er is maar één ding wat telt. De behandeling tegen kanker.
Na de behandelingen word je losgelaten… en er zijn vrij weinig oncologen die je op een ‘simpele’ vitamine als D3 laten prikken. Laat je daarom via de huisarts prikken op magnesium en vitamine D3 en vitamine B12. (Op die laatste kom ik zo nog terug.) Het is eigenlijk te gek voor woorden dat oncologen niet elke patiënt standaard op deze dingen laten prikken. Toen ik er een blog op o.a. LinkedIn op publiceerde, kreeg ik zóveel reactie! Heel veel ex-kankerpatiënten hebben te kampen met tekorten waardoor je moe, neerslachtig, etc. wordt. En die tekorten kunnen worden aangevuld met de juiste supplementen of injecties!
Mede daarom schreef ik er ook een column over voor het tijdschrift Onocologica ‘Een buisje vitamines’, in de hoop daarmee wat ogen te openen. Als een patiënt toch gaat prikken voor de controle bij de oncoloog en de bloedpriknaald zit toch al in de arm, stop er dan een buisje achteraan voor controle van diverse vitamines en mineralen. Het kan zoveel onnodig leed besparen.
Zelf had ik een flink D3 tekort, drie maanden na mijn laatste behandeling. Een D3 tekort veroorzaakt vermoeidheid, neerslachtigheid en spierkrampen… Let op! Veel ziekenhuizen hanteren een lage normaalwaarde voor D3, terwijl een waarde onder de 80 al klachten kunnen geven. Neem dus in de wintermaanden elke dag suppletie, in tabletvorm – bijvoorbeeld die van Lucovitaal . De gewone, standaard D3 tablet van 400 IE is een veel te lage dosis om tekorten bij te vullen.
Het advies van mijn huisarts was afgelopen winter om bij een toen al lage D3 ‘minimaal’ 800 IE te nemen per dag. Ik heb toen gekozen voor 1000 IE. (Mijn huisarts gaf trouwens ook eerlijk aan dat hij het D3 tekort niet raar vond, na mijn chemokuren. ‘Er zijn toch heel veel cellen kapotgemaakt’.) Nog een opmerking over vitamine D: vrijwel iedereen in Nederland zit in de winter te laag. Met de grijze dagen kan jouw huid geen vitamine D opnemen. In de jaren ‘60 slikte iedereen standaard vitamine D. En nu niet meer. Het is vergeten kennis… net als vitamine B12.
6. Heb je klachten die passen bij een vitamine B12-tekort? Laat je prikken op vitamine B12
Dit is hele lastige materie en ik vind het lastig om hier goede uitleg over te geven. Zelf heb ik er een keiharde strijd voor moeten leveren namelijk. Mijn oncoloog vond dat mijn klachten door de chemokuren kwamen en uiteindelijk ben ik bij een neuroloog terecht gekomen met klachten als: beenuitval, prikkende voetzolen, dode voetzolen, lopen op watten, waggelen, extreme spierpijnen, verkrampingen in kuiten én voetzolen, tinnitus (piepen, brommen en suizen), extreem moe, neerslachtigheid, somberheid, paniekaanvallen, benauwdheid, wazig zien etc. Niet alles tegelijkertijd op dezelfde dag, maar vaak wel.
B12-tekorten worden in de reguliere gezondheidszorg vaak verkeerd begrepen en ontzettend vaak verkeerd behandeld. Waarschuwing: begin nooit uit eigen beweging met vitamine B12 suppletie in tablet- of druppelvorm. Daarmee creëer jij valse waardes in jouw bloed, waarmee een werkelijk B12-tekort maandenlang (na inname van de laatste tablet of druppel) kan worden gemist voor een goede diagnose. Bij een opnameprobleem hebben tabletten of druppels géén zin en helpen alleen injecties. Als je B12 ooit eens heel laag is geweest, is dat mogelijk nu kunstmatig hoog in jouw bloed (en niet in je cellen) door je supplement.
Hoe weet jij bijvoorbeeld dat het supplement voor jou werkt? Heb je een innameprobleem (eet je vegetarisch) of opnameprobleem (slechter werkende darmen, slikken van maagtabletten zoals pantoprazol of omeprazol, gastric bypass etc). Als je een opnameprobleem hebt dan hebben tabletten geen enkele zin, omdat je maag geen intrinsieke waarde meer aanmaakt. Veel specialisten, zelfs apothekers, huisartsen, als internisten, zullen zeggen dat tabletten net zo goed werken, echter is dit niet het geval! Voor meer informatie over de symptomen die bij een B12-tekort horen en hoe het testen en de behandeling zouden moeten gaan verwijs ik je naar de website van stichting B12 tekort.
7. Drink veel kruidenthee*
Hier kun jij ook echt veel baat bij hebben! Daar ben ik zelf op attent gemaakt door een ex-borstkankerpatiënt, die ook in zo’n situatie zat. Die kreeg ‘iedereen is weleens moe’ te horen van haar oncoloog. Zij dook diep in haar probleem, samen met een orthomoleculair deskundige, en van het een kwam het ander.
Ze richtte haar mooie bedrijf Mik op puur op. Van haar speciale kruidentheemelanges voelde ik binnen twee weken een verschil. Op haar aanraden start ik de dag met hysop thee in combinatie met steranijs (en zo kwam ik van mijn gewoonte af de dag ‘gespannen’ met koffie te beginnen, dat neem ik pas een uur later). Deze thee is feitelijk een ‘waspoeder’ voor het lichaam. Dan neem ik tussen de middag haar ontzuringsthee (die heb je hard nodig na chemokuren en bij medicatie. Al die rotzooi moet uit je lijf!). En ’s middags neem ik als opkikker, soms wel twee keer, haar heerlijk frisse detoxthee.
’s Avonds neem ik, om mijn maag en darmen rustig te maken en betere slaap te bevorderen, een thee van mijn lievelingswinkel Munt & Zo. Dan kies ik tussen de slaapthee Citroen-Verbena of mijn favorietje rooibos-sinaasappel-kaneel. Duik ook eens in de wereld van de theeën. Het kan een echte lifesaver zijn!
*Deze tips zijn NIET gesponsord door bovengenoemde winkels.
8. Gebruik dagelijks psylliumvezels*
Heb jij buikklachten? Of het idee dat jouw darmen voedingsstoffen niet goed op kunnen nemen? Probeer dan een tijdje 100% biologische psylliumvezels. Sinds een maand of drie gebruik ik eenmaal daags de 100% biologische psylliumvezel van het Kruidvat. Dit was op aanraden van mijn diëtist. Bij de diëtist ben ik terecht gekomen op doorverwijzing van mijn oncoloog én MLD-arts. Een lang verhaal, waar ik later misschien nog eens uitgebreid op terug kom.
Lang verhaal kort: heel veel ex-chemokuur patiënten hebben last van buikklachten en met name in de darmen. Dat is bevestigd door mijn oncoloog én MLD-arts én diëtist.
Ook mijn buikklachten zijn nooit echt verminderd na de chemokuren. Ik heb veel last van diarree en neem bepaalde voedingsstoffen slecht op.
Psylliumvezels** kunnen ontzettend goed helpen bij buikklachten: bij zowel obstipatie als diarree en bovendien is extra vezelopname én de ‘licht reparerende’ werking voor het darmslijmvlies ook nog eens een pré. Meer weten over de vezels én de contra-indicaties bij inname? Kijk dan eens op https://www.orthokennis.nl/nutrienten/psylliumvezels.
Extra tip: je kunt biologische psylliumvezels ook bestellen vanuit je luie stoel bij bol.com.
*Deze tip is NIET gesponsord door het Kruidvat.
** Ik raad 100% biologische psylliumvezels aan omdat andere psylliumvezels vaak inuline als hulpstof bevatten. Dit is een irriterende en extra laxerende vezel voor veel darmpatiënten.
9. Vitamine C
Na chemokuren en / of bestralingen heb jij een verminderde weerstand. Start direct met het nemen vitamine C, als je dat nog niet doet! Toen ik in het voorjaar verkoudheid op verkoudheid kreeg en daar telkens een (bij)holte-ontsteking bij cadeau kreeg, had ik de neiging om bij de pakken neer te zitten. Telkens viel ik weer in een gat en het herstel leek uit te blijven en telkens opnieuw uit te monden in een nieuwe verkoudheid.
Chemokuren ruineren je weerstand. Dat is een feit. Waarom kwam ik dan toch niet eerder op het idee om vitamine C bruistabletten (in een hoge dosering) te gebruiken? Geen idee. Maar toen ik ermee begon, voelde ik binnen twee dagen al meer energie en binnen een week was ik van mijn laatste holte-ontsteking af. Sindsdien ben ik niet meer ziek geweest. Ik heb de vitamine C zeker 1,5 maand dagelijks gebruikt en momenteel nog twee keer per week.
10. (Verse) Gember
Als je verse of gedroogde gember niet lust in je thee, probeer dan aan de smaak te wennen. Dat heb ik ook gedaan, meteen toen ik er achter kwam dat gember ontstekingsremmend is en zorgt voor betere slaap. Dat zijn geen sprookjes, dat is bewezen. Gember is een echt tovermiddel.
Edit 27-01-2024 Ik kreeg vandaag een schitterende reactie in mijn mailbox van een huisarts over gember: ‘Er zijn ook mensen die klaarwakker worden van gember!’
‘Er zijn ook mensen die klaarwakker worden van gember!’
11. Soepen en smoothies
Na je behandelingen heeft je lijf veel extra vitaminen en vezels nodig. Maar omdat je telkens zo moe bent, is gezond koken echt wel een ding. Daarom heb ik mezelf – veel te laat (pas na een jaar) – twee cadeautjes gegeven: een blender en een soepmaker. Die blender heb jij waarschijnlijk al in huis. Gooi er elke dag wat fruit in en maak een smoothie voor jezelf. Zo, daar heb jij je fruit al binnen. Maar groente is nog veel belangrijker.
Met mijn soepmaker maak ik twee keer per week een voedzame, gepureerde soep. De drempel is voor mij nu superlaag, want het is maar vijf minuten werk, waar ik normaal gesproken zeker wel 30 minuten werk had. Ik gooi er restjes groenten (uit de aanbieding) in. Een bouillonblokje. Een ui. Een knoflookteentje. 20 minuten later heb ik een heerlijke soep. Ik vries vrijwel altijd porties in. Met de dagelijkse soepen begon bij mij het grote opknappen. Dit is een groenteboost waar geen voedingssupplement tegenop kan!